Apple bỏ đi cổng tai nghe trên iPhone 7 và điều này rõ ràng là một sự bất tiện cho người dùng, nó cũng cho thấy Apple dường như đang “đóng” hơn về mặt phần cứng. Nhưng về phần mềm thì ngược lại, iOS 10 là bản iOS “mở” nhất từ trước tới nay khi cho phép lập trình viên truy cập vào gần như mọi tính năng của hệ điều hành và tận dụng hầu như mọi phần cứng mới mà hãng trang bị cho iPhone, iPad. Từ chuyện cho phép đổi bàn phím sang bên thứ ba, hỗ trợ chuyển file giữa các app với nhau cho đến việc mở Siri, Taptic Engine, tất cả tạo nên một bộ mặt rất khác cho iOS so với thời điểm chỉ 3-4 năm về trước. Gần như iOS giờ đã “mở” như Android, ít nhất là ở một số khía cạnh mà số đông người dùng quan tâm.
iOS 8 – dấu mốc của thời kì “mở cửa”
Hãy nói về iOS 7. iOS 7 là một bước cải tiến mới hoàn toàn về mặt giao diện so với các đời trước. Tuy nhiên, xét về tính năng thì nó cũng bị giới hạn y hệt như iOS 6 hay iOS 5 đi trước. Bạn buộc phải xài bàn phím ảo Apple, bạn không thể chuyển file một cách dễ dàng giữa các ứng dụng, muốn gửi mail thì chỉ có thể xài app mặc định của Apple, nhắn tin cũng chỉ có thể dùng các ứng dụng có sẵn. Mỗi app chạy trong một môi trường rất riêng của mình và tính năng Share lúc ấy cũng vô cùng đơn giản, chỉ hỗ trợ việc chia sẻ ảnh và text mà thôi.
Tới năm 2014, Apple làm mọi người bất ngờ khi cho phép bên thứ ba xây dựng bàn phím ảo cho iOS. Bạn hoàn toàn có thể chuyển sang sử dụng bàn phím bên thứ 3 nếu không ưng với bàn phím ảo cài sẵn. Thực chất thì bàn phím ảo của Apple vẫn rất tốt và mình vẫn đang sử dụng nó hằng ngày tuy rằng đã có rất nhiều bộ gõ tiếng Việt dành cho iOS. Tuy nhiên, cách này vẫn cung cấp cho người dùng một sự thoải mái về trải nghiệm nhập liệu và mở ra những cách nhập liệu mới vốn đã xuất hiện từ lâu trong thế giới Android: vuốt để viết từ, gợi ý tự, thậm chí là search thông tin ngay từ bàn phím (Google Keyboard).
Khả năng trao đổi thông tin giữa các app cũng được cải thiện một cách mạnh mẽ trong iOS 8 với sự xuất hiện của Sharesheet. Có thể xem đây là câu trả lời của iOS cho tính năng Share của Android. Lần đầu tiên trong lịch sử iOS bạn có thể chuyển file giữa các ứng dụng, không quan trọng đó là app do Apple làm hay app bên thứ ba. Bạn có thể nhanh chóng chia sẻ website, note, hình ảnh, video, thậm chí là cả những file tài liệu hay các file đặc thù với bất kì app nào bạn đã cài vào máy, miễn là ứng dụng có hỗ trợ xử lý định dạng đó. Bạn không còn phải nhấn nhiều lần chỉ để đưa một file văn bản từ Dropbox sang Word, không còn phải dùng các thủ thuật để lưu website vào Pocket. Bạn chỉ cần nhấn Share và chọn app, vậy là xong.
Trong thế giới Android, những chức năng như chuyển bàn phím hay share file giữa các app đã có từ rất lâu rồi. Đó cũng là những lợi điểm mà Google dùng để cạnh tranh với Apple, là lợi thế trong những cuộc tranh cãi giữa fan Android với fan iOS. Trước khi iOS 8 xuất hiện, không ai ngờ rằng có ngày Apple lại mang chúng vào sản phẩm của mình. Lý do rất đơn giản, bởi vì từ trước tới nay Apple vẫn luôn đóng hết mọi cánh cửa cho phép truy cập vào hệ thống một cách rất bảo thủ và quyết liệt nên mọi người đều mặc định rằng hãng sẽ không bao giờ mở chúng ra.
Để giải thích về sự bảo thủ này, nhiều người cho rằng Apple làm như vậy là để đảm bảo an toàn cho hệ thống của mình, giảm thiểu những tác hại mà một ứng dụng xấu có thể gây ra cho phần còn lại của chiếc iPhone hay iPad. Nhưng dù sao đi nữa thì nó vẫn gây ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm của người dùng và điều đó chưa bao giờ được đánh giá cao. iOS có thể ổn định, có thể chạy nhanh, nhưng các hạn chế vẫn khiến người dùng cảm thấy bực bội. Và khi họ đã cảm thấy bực với sản phẩm của bạn, đó là lúc mà họ có thể một đi không trở lại.
Apple biết rất rõ điều đó, và họ cũng biết rất rõ về sự trưởng thành của thị trường smartphone. Tới năm 2014, người dùng đã hiểu rất nhiều về smartphone, họ biết mình cần gì, muốn gì, họ biết Android có thể làm được gì và iOS có thể làm được gì. Họ suy nghĩ nhiều hơn khi chuẩn bị bỏ tiền ra mua điện thoại, họ đi đọc những bài nhận xét, đánh giá trên Internet trước khi chi tiền. Apple biết rằng hãng không thể mãi bảo thủ như vậy, và đã đến lúc mở cánh cửa ra để giữ lại lượng người dùng đang có cũng như thu hút thêm khác hàng mới.
iOS 9 và iOS 10 – tiếp tục mở thêm nhiều cánh cửa khác
Giữ đúng “cam kết” của mình, Apple tiếp tục mở thêm nhiều thứ khác, mà đáng chú ý nhất có lẽ là tính năng quét vân tayTouch ID. Kể từ iOS 9, các app bên thứ ba được phép dùng dữ liệu Touch ID để giúp người dùng unlock hay login nhanh chóng hơn. Trước đó, Touch ID chỉ được dùng để unlock điện thoại và xác thực nhanh khi mua hàng trên App Store.
Rồi tới iOS 10, Apple mở cửa Siri ra cho app bên thứ ba cùng sử dụng. Siri đã ra đời từ tận năm 2011 như chỉ chơi với các app được cài sẵn trong iOS mà thôi, và đây là lần đầu tiên những app bên ngoài có quyền truy cập vào cô trợ lý mạnh mẽ này. Bạn có thể nhờ Siri gọi Uber, có thể nhờ cô ấy chạy Shazam để tìm bài hát mà bạn vô tình nghe thấp. Ứng dụng Maps giờ cũng mở ra với chức năng Extension cho phép các app khác hiển thị thông tin lên bản đồ hoặc tích hợp chức năng chuyển tiếp từ Maps sang. Ví dụ, bạn có thể đặt bàn thông qua app OpenTable ngay từ Maps chẳng hạn (tất nhiên là ở Mỹ thôi, ở Việt Nam chưa có. Hi vọng Foody sẽ làm).
Apple tiếp tục quảng bá về 3D Touch và gợi ý về nhiều tình huống sử dụng mới cho các lập trình viên để họ tận dụng thêm phần cứng này. Cục rung Taptic Engine mới trong iPhone 7 và 7 Plus cũng có thể được nhà phát triển truy cập vào và sử dụng trong app của họ. Người dùng cũng có thể gỡ bỏ những ứng dụng cài sẵn mà họ không còn sử dụng nữa.
Đây dường như là điều cần thiết để Apple có thể giữ mình tiếp tục cạnh tranh với các đối thủ Android. Lấy đối thủ gần nhất là Samsung, họ cũng mở nhiều phần cứng đặc thù cho các dòng máy để lập trình viên tận dụng nó, ví dụ như màn hình cong. Tuy nhiên, sự khác biệt của Apple đến từ tính đồng nhất của các dòng iPhone và số lượng máy bán ra cực lớn, nhờ vậy lập trình viên dễ có động lực để khai thác những phần cứng này hơn. Trong khi đó, hiện tại vẫn chưa có nhiều app có khả năng tận dụng màn hình cong của Galaxy S hay Note ngoài những phần mềm do Samsung xây dựng sẵn. Samsung không có được quyền lực mạnh như những gì Apple có thể áp xuống hệ sinh thái của mình.
Tất nhiên, nói như vậy không có nghĩa là iOS đã mở bằng Android. Bạn không thể cài đặt trình duyệt mặc định, bạn không thể cài app nhắn tin hay gọi điện mặc định. Bạn chưa thể chép file dễ dàng từ máy tính vào iPhone, bạn không được phép duyệt file như bên Android (và nhiều khả năng là Apple sẽ không bao giờ cho bạn làm điều đó). Bạn cũng chưa thể đổi theme thoải mái như cách bạn tùy biến launcher bên Android, hay nói thẳng ra là bạn chẳng thể tùy biến gì về ngoại hình iOS cả ngoại trừ việc đổi hình nền.
iOS bây giờ là một iOS rất khác, rất khác so với thời của Steve Jobs…
