Exposure Compensation là một chức năng hữu ích giúp điều chỉnh cài đặt của máy ảnh để xử lý các cảnh sáng hoặc tối bất thường. Bài viết này giải thích các nguyên tắc của nó và cách thiết lập máy ảnh của bạn để có kết quả tối ưu.
Máy ảnh Canon rất thông minh nhưng hệ thống đo độ phơi sáng không phải lúc nào cũng chọn được cài đặt mang lại kết quả chính xác mà bạn muốn, vì nó không thể biết chính xác bạn đang chụp gì. Bạn có thể chụp một đối tượng có tông màu sáng trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc một đối tượng có tông màu tối trong ánh sáng mạnh – tất cả đều giống nhau đối với máy ảnh của bạn.
Trên thực tế, hầu hết việc đo độ phơi sáng đều giả định rằng các cảnh gần đúng với vùng màu xám có tông màu trung tính. Điều này thường được coi là có độ phản xạ 18% – nghĩa là cảnh phản chiếu khoảng 1/5 ánh sáng chiếu vào nó. Vì vậy, nếu bạn đang chụp một đối tượng có tông màu rất sáng và máy ảnh phát hiện ánh sáng chói mà nó phản chiếu vào ống kính, hệ thống đo sáng sẽ hiểu điều này là đang có nhiều ánh sáng rơi vào một khung cảnh màu xám và giảm tốc độ màn trập và/hoặc khẩu độ để bù lại, dẫn đến hình ảnh của bạn bị phơi thiếu sáng. Tương tự như vậy, nếu cảnh có nhiều tông màu tối, máy ảnh sẽ giả định đó là cảnh có tông màu trung bình trong điều kiện ánh sáng yếu và tăng tốc độ màn trập và/hoặc khẩu độ, dẫn đến bị phơi dư sáng.
Khi bạn chụp ở chế độ phơi sáng Manual (thủ công) (M), bạn có thể điều chỉnh độ sáng của chủ thể hoặc cảnh thông qua cài đặt phơi sáng mà bạn chọn. Ở các chế độ hoàn toàn tự động hoặc bán tự động như chế độ Program (chương trình) (P), Aperture Priority (ưu tiên khẩu độ) (Av) và Shutter Priority (ưu tiên màn trập) (Tv), bạn có thể điều chỉnh độ phơi sáng cho phù hợp với cảnh bằng cách sử dụng bù phơi sáng.
Với một số máy ảnh EOS, nếu ISO (độ nhạy sáng) được đặt thành Auto, bạn cũng có thể sử dụng bù phơi sáng ở chế độ phơi sáng thủ công.
Cài đặt bù trừ phơi sáng
Nguyên tắc bù trừ phơi sáng rất đơn giản. Để làm cho bức ảnh tiếp theo bạn chụp tối hơn, hãy sử dụng cài đặt bù trừ phơi sáng âm. Để làm cho bức ảnh tiếp theo của bạn sáng hơn, hãy sử dụng cài đặt bù trừ phơi sáng dương. Tuy nhiên, bù trừ phơi sáng được đặt theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào kiểu máy ảnh và quy trình chính xác sẽ được giải thích trong hướng dẫn sử dụng máy ảnh.
Trong một số trường hợp, bạn cần nhấn nửa chừng nút chụp để đánh thức máy ảnh và đọc số đo độ phơi sáng, sau đó nhấn và giữ nút +/- Av trong khi xoay Vòng xoay đầu vào điện tử để đặt mức cân bằng phơi sáng. Theo mặc định, xoay nút xoay sang phải sẽ đặt cân bằng phơi sáng dương, trong khi xoay nút xoay sang trái sẽ đặt giá trị âm.
Trong các trường hợp khác, bạn cần nhấn nửa chừng nút chụp để kích hoạt máy ảnh và đọc đồng hồ đo, sau đó sử dụng bánh xe điều chỉnh nhanh để đặt giá trị bù.
Sau khi bạn đã đặt bù trừ phơi sáng trên tất cả các máy ảnh EOS hiện tại, nó sẽ vẫn được đặt cho đến khi bạn đặt lại về 0, ngay cả khi bạn tắt máy ảnh và bật lại. Điều này có thể khiến bạn bị phát hiện nếu quên, vì vậy khi chụp xong một loạt ảnh, hãy nhớ đặt lại mức bù về 0 để tránh kết quả không mong muốn sau này.
Theo mặc định, mức cân bằng phơi sáng có thể điều chỉnh theo mức tăng 1/3 stop và thường lên tới +/- 5EV, nhưng một số máy ảnh EOS cho phép bạn chọn mức tăng bù trừ phơi sáng 1/2 stop và 1/3 stop thông qua chức năng tùy chỉnh trong menu chính.
Các chế độ đo sáng
Với máy ảnh Canon EOS, bạn có thể lựa chọn tối đa bốn chế độ đo sáng khác nhau – Evaluative Metering (đo sáng toàn khung), Spot Metering (đo sáng điểm), Centre-weighted Metering (đo sáng ưu tiên vùng trung tâm) and Partial Metering (đo sáng một phần). Lựa chọn chế độ đo sáng của bạn sẽ quyết định cách bạn sử dụng bù phơi sáng.
Evaluative Metering (đo sáng toàn khung) chia cảnh thành một số vùng. Mỗi dữ liệu sẽ được đọc và thông tin được phân tích bởi bộ xử lý của máy ảnh.
Ví dụ: nếu vùng trung tâm tối hơn vùng bên ngoài, có khả năng đối tượng chính bị ngược sáng. Ngược lại, nếu vùng trung tâm sáng hơn nhiều so với vùng ngoài, đối tượng chính có thể nổi bật lên. Trong cả hai trường hợp, máy ảnh sẽ thiên về độ phơi sáng ở các vùng trung tâm, mang lại độ phơi sáng chính xác cho đối tượng.
Vấn đề khi sử dụng bù trừ phơi sáng với đo sáng toàn khung là bạn không biết liệu đo sáng đã bù trừ các điều kiện hay chưa. Nếu có và bạn xoay nút bù trừ phơi sáng thì độ phơi sáng sẽ bị sai đi. Tương tự, nếu bạn cho rằng máy ảnh đã làm đúng nhưng thực tế không phải vậy, thì bạn sẽ nhận được một bức ảnh bị phơi sáng tệ. Bạn sẽ không biết cho đến khi xem lại ảnh chụp trên màn hình phía sau máy ảnh. Điều này có nghĩa là bạn sẽ có thể phải thử và sai vài lần để có được kết quả như mong muốn.
Centre-weighted Metering (đo sáng ưu tiên vùng trung tâm) sẽ đọc toàn bộ khung cảnh nhưng tập trung nhiều hơn vào kết quả từ khu vực trung tâm. Không giống như đo sáng đánh giá, tính năng này không cố gắng phân tích cảnh, do đó bạn có thể áp dụng cân bằng phơi sáng khi biết rằng máy ảnh chưa tự thực hiện bất kỳ điều chỉnh nào. Vì lý do này, đo sáng cân bằng trung tâm thường tốt hơn đo sáng đánh giá khi bạn biết cần phải cân bằng phơi sáng một chút.
Không giống như đo sáng toàn khung, đo sáng một phần và đo sáng điểm chỉ lấy số đọc từ một khu vực nhỏ của cảnh và chúng dễ sử dụng hơn nhiều với tính năng bù phơi sáng. Bạn có toàn quyền kiểm soát vị trí máy ảnh lấy dữ liệu và bạn biết máy ảnh sẽ không thực hiện thêm bất kỳ điều chỉnh nào.
Ở chế độ Partial Metering (đo sáng một phần) và Spot Metering (đo sáng điểm), bạn cũng có thể lấy số đọc từ vùng có tông màu trung tính (nếu có), điều đó có nghĩa là bạn không cần áp dụng bất kỳ bù trừ phơi sáng nào.
Tuy nhiên, nếu không có tông màu trung tính (mid-tone) trong khung hình, bạn có thể đọc từ vùng sáng hoặc vùng tối rồi áp dụng cân bằng phơi sáng. Ví dụ: nếu bạn lấy số đọc từ vùng trắng (không phải vùng quá sáng nhưng vẫn giữ lại một số chi tiết), mức bù +1,5 hoặc +2 stop sẽ cho kết quả tương tự như số đọc từ vùng tông màu trung bình không bù trừ. Tương tự, việc đọc một phần hoặc điểm từ vùng tối (vùng vẫn giữ được chi tiết), cùng với bù -1,5 hoặc -2 stop, cũng sẽ cho kết quả tương tự như đọc từ vùng âm trung.
Nếu khu vực được sử dụng để đọc không nằm ở giữa khung hình, trước tiên hãy đặt bù phơi sáng, sau đó di chuyển máy ảnh sao cho khu vực đó nằm ở giữa. Bây giờ hãy nhấn một phần nút chụp để đọc và sử dụng nút khóa phơi sáng để giữ giá trị đọc khi bạn bố cục lại hình ảnh. Cuối cùng, nhấn nút chụp hoàn toàn để chụp ảnh.
Bù trừ bao nhiêu?
Không có hướng dẫn rõ ràng nào về mức cân bằng phơi sáng bạn cần. Nó sẽ thay đổi tùy theo từng cảnh bạn chụp và nhiều bức ảnh sẽ không cần bất kỳ sự bù trừ nào.
“Nếu trời sáng, hãy đi sang phải” là một cách hữu ích để ghi nhớ hướng bạn cần đi theo thang bù trừ phơi sáng: nếu cảnh sáng hơn tông màu trung bình, bạn cần di chuyển theo hướng bù dương để cải thiện độ phơi sáng.
Theo hướng dẫn sơ bộ, hãy thử +2 đến +3 stop cho những cảnh có nhiều tuyết hoặc cát, phản chiếu nhiều ánh sáng và có khả năng khiến hệ thống đo sáng của máy ảnh bị thiếu sáng và +1 nếu có nhiều nước phía sau đối tượng của bạn. Có thể ít cần đến bù trừ phơi sáng âm hơn và khoảng -1 sẽ xử lý hầu hết các hậu cảnh tối.
Nếu bạn đang sử dụng máy ảnh EOS không gương lật, miễn là tính năng mô phỏng phơi sáng Exposure Simulation được bật trong menu thì hình ảnh trong kính ngắm và màn hình LCD sẽ hiển thị bản xem trước của hình ảnh với cài đặt phơi sáng được áp dụng, có nghĩa là bạn có thể sử dụng hình ảnh trong kính ngắm làm hướng dẫn về mức độ cân bằng phơi sáng cần thiết.
Phơi sáng đúng cách
Làm thế nào để biết liệu ảnh của bạn có bị phơi dư sáng hoặc thiếu sáng hay không? Chúng nhìn cứ sai sai làm sao ấy! Nhưng đây cũng có thể là một vấn đề chủ quan thôi. Nếu bạn chụp một vật gì đó nhạt hoặc trắng và ảnh ra trông có vẻ xám hoặc u ám thì ảnh đó bị thiếu sáng. Tương tự, nếu bạn đang chụp một vật gì đó tối hoặc đen và ảnh ra có bị xám, ảm đạm thì tức là nó bị phơi dư sáng.
Không có thứ gọi là phơi sáng đúng cách. Có mức độ phơi sáng tốt và mức độ phơi sáng kém, nhưng cuối cùng thì điều quan trọng là bạn muốn bức ảnh trông như thế nào. Một số người cố tình “phơi thiếu sáng” ảnh ở mức 1/3 stop để làm cho màu sắc trong ảnh có vẻ bị bão hòa hơn.
Biểu đồ histogram của máy ảnh có thể là hướng dẫn có giá trị giúp bạn đánh giá độ phơi sáng của ảnh và đánh giá xem có bất kỳ vùng sáng hay tối nào đang bị cắt bớt hay không, đồng nghĩa là chi tiết đó bị mất. Bật cảnh báo Highlight trên các máy ảnh có tính năng này sẽ giúp bạn biết được vị trí có thể xảy ra hiện tượng cắt xén ở những vùng sáng nhất của cảnh.
Theo Angela Nicholson @ Canon
